Οχυρώσεις στην Εύβοια

 

Η στρατηγική σπουδαιότητα της Εύβοιας ως φυσικού προστατευτικού οχυρού του ελλαδικού κορμού, έχει επισημανθεί στα κείμενα όλων  σχεδόν των αρχαίων και νεότερων ιστορικών και συγγραφέων. Ο Φίλιππος ο Μακεδόνας έλεγε: «Έχω Εύβοια, έχω Ελλάδα!». Ο Μέγας Αλέξανδρος  αύξησε τα τείχη της Χαλκίδας και οι Ενετοί χτίσανε σειρά από κάστρα και πύργους.  Σε κανένα διαμέρισμα της Ελλάδας δεν υπάρχουν τόσα πολλά οχυρά όσα στον μικρό χώρο της μακρόστενης Εύβοιας η οποία σαν ασπίδα προστάτευε όλη τη χώρα από τον φόβο εχθρών και προδοτών. Από την αρχαιότητα ως τα βυζαντινά χρόνια, από την Ενετοκρατία ως τον Αγώνα του 1821, πάνω στους λόφους, στους βράχους, στα ακρωτήρια της Εύβοιας υψώνονται επιβλητικές οικοδομές.

Η Χαλκίδα ήταν το επίκεντρο ολόκληρου του νησιού και γι’ αυτό παρατηρείται το φαινόμενο όλες οι οχυρώσεις να είναι οικοδομημένες σε σειρές συγκλίνουσες προς τη Χαλκίδα, αλλά και στις πεδιάδες που προστάτευαν τις καλλιέργειες και την παραγωγή αγαθών. Από τη διάταξη των αρχαίων οχυρώσεων διαπιστώνεται πως οι αρχαίοι προστάτευαν  ιδιαίτερα τα ανατολικά παράλια του νησιού, προς τους θαλασσινούς δρόμους, δηλαδή των εχθρών.

Οι περισσότεροι πύργοι της Εύβοιας, είναι πέτρινα ψηλά τετράγωνα κτίσματα, τρίπατα, με στενά παράθυρα - πολεμίστρες σε κάθε πλευρά, με μπαλκονόπορτα σε μεγάλο ύψος, στεφανωμένοι με επάλξεις, οι περισσότεροι μισογκρεμισμένοι και σε συνεχή φθορά. Ονομάζονται φρυκτωρίες, επειδή στις επάλξεις τους άναβαν φωτιές από φρύγανα. Σκοπός της ανέγερσης αυτών των πύργων ήταν να ελέγχουν το γύρω τόπο και να μεταφέρουν μηνύματα, την ημέρα με τον καπνό, τη νύχτα με τη λάμψη της φλόγας. Όπως κάθε φρυκτωρία είχε οπτική επαφή με άλλες δύο, μπορεί κανείς να φανταστεί την ταχύτητα της διασποράς του μηνύματος! Κάτοικος του χωριού Πολιτικά, διηγιόταν ότι, με τις φρυκτωρίες «οι παλαιοί» μάθαιναν τα νέα από την Κύμη μέσα σε μια ώρα, χωρίς να κουνήσουν από την πλατεία του χωριού.

 

(Πηγή: Σκούρας Θεόδωρος, Ακρόπολεις-Κάστρα-Πύργοι της Εύβοιας και αποδελτίωση 82 Μεσαιωνικών χαρτών, Χαλκίδα, εκδ. Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Εύβοιας, 2003)